Vanochtend stond ik in de keuken mijn ontbijt klaar te
maken. Dat ging als vanzelfsprekend, gewoon op de automatische piloot, je kent
het vast wel. In mijn geval is het water in de koker, kommetje uit de kast,
yoghurt uit de koelkast en tegelijk een lepeltje uit de la, theeglas naast de
koker, theezakje er alvast in. Gewone, simpele handelingen. En toen gingen mijn gedachten naar Alice Howland, de hoofdpersoon uit het boek dat ik net uit heb.
Alice Howland is een vijftigjarige hoogleraar psychologie
aan Harvard. Een nog lang niet oude en behoorlijk kiene dame kortom. Steeds vaker echter betrapt zij
zichzelf erop dat ze niet op woorden kan komen en dat ze afspraken vergeet.
Eerst schrijft ze het aan drukte toe, aan de overgang misschien, maar als ze
tijdens een hardlooprondje, nota bene vlak bij haar huis, de omgeving totaal
niet herkent, gaat ze eindelijk naar de dokter. Dan krijgt ze de diagnose:
vroege Alzheimer. Vroege Alzheimer: ongeneeslijk, hooguit iets te vertragen en,
bij wijze van bonus, ook nog erfelijk.
Lisa Genova, de auteur van dit boek "Ik mis
mezelf" (de originele titel is “Still Alice” en hoogstwaarschijnlijk
begint er nu een belletje te rinkelen; ik kom hier later op terug) beschrijft
schrijnend duidelijk wat er met Alice gebeurt. Hoe zij met allerlei foefjes probeert
om nog een beetje grip op haar leven te houden maar deze strijd steeds meer
verliest. Hoe onherkenbaar de wereld voor haar wordt. Hoe zij steeds minder
Alice wordt. En ook, en op dit punt kromp ik gewoon in elkaar, hoe zij haar
plan om “op tijd” deze nachtmerrie zelf te beëindigen niet meer kan uitvoeren.
Er zijn mensen die denken dat je bij Alzheimer je kortetermijngeheugen
verliest en "alleen" de woorden niet mee kent maar Alzheimer is nog
erger: de patiënt kent op een bepaald moment nagenoeg geen betekenissen meer, niet die van
woorden maar ook niet die van objecten en handelingen. Als iemand als Alice haar
ontbijt zou willen klaarmaken zoals ik hierboven beschreven heb, zou zij geen
idee hebben wat dat ding (de waterkoker) op het aanrecht was. Misschien had zij
er zelfs de yoghurt in geschonken. Als ze al had beseft wat dat witte spul was.
Als ze al had geweten hoe ze de koelkastdeur open had kunnen trekken. Als ze al
de keuken in haar huis had kunnen vinden en als ze al zonder vallen haar
slaapkamer uit had kunnen komen. Mensen met Alzheimer kunnen in een bepaald
stadium geen afstanden meer schatten en wanneer je dan “even” kwijt bent wat een
drempel is...
Jaren geleden vroeg iemand mij wat ik het meeste vreesde dat
mij qua gezondheid zou kunnen overkomen. Ik heb geen seconde getwijfeld:
dat ik mijn verstand zou verliezen. Na alles wat ik heb meegemaakt, vind ik dat
nog steeds. Tijdens het lezen van “Ik mis mezelf” was ik op een gegeven moment
mijn horloge kwijt en ik moest echt moeite doen om een gevoel van paniek te onderdrukken. (Als ik eenmaal in een boek zit....) Ik heb mijn
horloge teruggevonden op de manier waarop je dingen zoekt: eerst geprobeerd het
uit mijn hoofd te zetten (wat een uitdrukking in deze context!) en daarna, na
een poos, terug te gaan naar het punt waarop ik het nog had, vervolgens stap
voor stap vooruit. Toen ik in de broekzak van mijn spijkerbroek taste en het
daar inderdaad in bleek te zitten, was mijn opluchting (ik kan nog iets
terugvinden!) groter dan mijn blijdschap (yes, horloge is terecht). Ik heb een
hele poos elke ochtend sudoko’s gemaakt bij wijze van geheugentraining,
inmiddels weet ik dat dat niet helpt. Het enige waarvan men weet (vermoedt?
hoopt?) dat goed is, is bewegen. Veel bewegen. Een groot deel van mijn passie
voor hardlopen komt ook daar vandaan.
Nu terug naar dat belletje dat je wellicht hoorde rinkelen
bij het lezen van de Engelse titel: de verfilming van dit boek heet (ook) “Still
Alice” en draait momenteel in de bioscopen. Het is de laatste tijd volop in het
nieuws geweest. Vanwege het onderwerp en omdat hoofdrolspeler Julianne Moore
een Oscar heeft gewonnen voor haar rol als Alice. We gaan er binnenkort naar
toe. Ik wil het graag maar ik zie er ook een beetje tegenop. Er waren veel
stukken in het boek die mij vreselijk naar de keel grepen, ik kreeg het er soms
letterlijk benauwd van. Nou is het bij mij zo dat iets lezen meer impact heeft
en meer emoties oproept dan het zien van een film. Of dat bij deze film ook zo
zal zijn? Als hij ook maar half zo goed gemaakt is als Lisa Genova haar boek
heeft geschreven, vrees ik voor mijn zakdoek.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten