Het vergeten verhaal van een onwankelbare liefde in oorlogstijd

Om verschillende redenen, logische, wat minder logische, bewuste maar misschien nog het meest onbewuste, heb ik amper iets gelezen over Indonesië tijdens de tweede wereldoorlog. Het was een onderwerp dat niet werd behandeld tijdens geschiedenislessen, het was een periode waarover mijn moeder niet veel meer vertelde dan dat zij in die tijd doodsbang was en dat “de jappen” zo erg wreed waren en waarover mijn vader, áls hij er al over praatte, alleen wat sterke verhalen had waarin “de jap” soms slechts een bijrol speelde. Ik weet nog dat er, niet lang na het overlijden van mijn vader, een documentaire op tv vertoond werd over de krijgsgevangenen die aan de Birma spoorlijn moesten werken. Ik was totaal van slag en het besef dat mijn eigen vader één van hen moest zijn geweest deed bijna lichamelijk pijn: mijn vader had dat meegemaakt, had dat moeten ondergaan en hij kon daarna weer opgewekt zijn... En toen ik een jaar of wat geleden de film “Buitenkampers” zag, schoot de schrijnende gedachte “Ach, mam... ach toch...” door mijn hoofd omdat zij vond dat zij geluk had gehad dat zij niet in een jappenkamp terecht was gekomen. Geluk...

Het was en is kortom een onderwerp waar ik voorzichtigjes omheen las en keek. Dat werd wat anders toen ik bij De Wereld Draait Door mevrouw Anneke van Loggem aan tafel zag zitten. Mevrouw Van Loggem had gelezen dat in haar woonplaats schrijvers Charles den Tex en Anneloes Timmerije hun op ware feiten gebaseerde boek “Het vergeten verhaal van een onwankelbare liefde in oorlogstijd” zouden presenteren.

“Lienke en Guus Hagers hebben in elkaar de liefde van hun leven gevonden. In Nederlands-Indië zijn ze gelukkig, tot ook daar de Tweede Wereldoorlog doordringt. Hij is een van de beste gevechtsvliegers van de Indische luchtmacht en wordt voor een korte missie naar Australië gestuurd. Voor hij terug kan, valt Japan Indië binnen en wordt Lienke gevangengenomen. Drie jaar lang vecht de weergaloze vliegenier om te kunnen terugkeren naar Java, naar zijn vrouw. Alles wat hij doet, doet hij voor Lienke. Tot zijn verbijstering raakt hij daardoor verstrikt in een vuil politiek spel. Na de oorlog worden Guus en Lienke op miraculeuze wijze herenigd. Het geluk lijkt na alle beproevingen alsnog voor hen weggelegd, maar Guus’ geheime oorlogservaringen staan tussen hen in…” (Boekmeter)

Zij las waar het boek overging en dacht: “Dat gaat over mij! Dat is mijn verhaal!”. Mevrouw Van Loggem haalde daarmee de pers en de tafel van Matthijs van Nieuwkerk. Daar vertelde ze over Ross, “haar Guus”. Ze vertelde dat zij in de nadagen van de oorlog in het kamp rondliep toen daar een vliegtuig over kwam vliegen. “Is Lienke hier? Is Anneke hier?” klonk er uit de luidspreker en er werden flarden stof met die vraag erop uitgestrooid. Haar verbijstering was immens en ze wist zo gauw niet hoe ze kon reageren. Ze was naar een toren gerend om van bovenaf met zo’n wimpel te zwaaien maar eenmaal boven zag ze hoe haar kampgenoten inmiddels in de vorm van de letters J en A waren gaan staan. Tijdens haar verhaal hing ik dwars door mijn beeldscherm heen aan haar lippen en bij die laatste zin stond het kippenvel op mijn armen. Toen wist ik dat ik dat boek moest lezen.

Inmiddels is dat gebeurd en ik moet zeggen: het is me niet meegevallen. Ik heb gelezen hoe Lienke en Guus elkaar kwijtraakten en jarenlang alleen maar konden hopen dat de ander nog zou leven en ik realiseerde me dat dat voor ontelbare andere stellen en gezinnen gold. Ik heb gelezen over de wreedheden van hen die de macht hadden en van hen die de macht na de oorlog terug wilden krijgen. Ik heb gelezen wat voor een impact doden en zien hoe gedood wordt op een mens heeft. Ik heb gelezen over vernedering, uitputting, de grip op je leven kwijtraken en pure wanhoop. Af en toe moest ik het, overigens schitterend geschreven, boek wegleggen. Soms zelfs voor een paar dagen. Het was interessant en schrijnend, mooi vanwege de liefde die Lienke en Guus op de been hield en zo (bijna te) dichtbij vanwege mijn eigen ouders. Het was voorbij indrukwekkend.

Zoals ik al zei: dit boek is me niet meegevallen maar ik ben heel blij dat ik het gelezen heb. Ondanks het onderwerp en tegelijk vanwege het onderwerp.

Dit boek had ik niet willen missen.