Verdraaid en verhaspeld

"Nederlandse spreekwoorden", Pieter Bruegel de Oude

“Ja, warm, hè! De mussen vallen op m’n dak!” 

 

Zomaar een opmerking tussen twee kennissen. Zomaar een bekende uitdrukking maar dan nu heerlijk verdraaid, verhaspeld. 

Verhaspelingen, ze zijn en blijven hilarisch. Ze zijn en blijven ook vaak lastig te ontcijferen. Dan voel je dat er iets niet helemaal klopt aan de gebruikte uitdrukking, het spreekwoord, maar waar, o, waar zit de fout? En voor je het weet ben je de draad van het gesprek kwijt. Of je schiet in de lach terwijl de situatie om een serieuzere reactie vraagt. 

 

Zoals tijdens een afscheid van iemand die veel voor zijn organisatie gedaan had. Het was een redelijk emotioneel gebeuren, de man moest vanwege gezondheidsproblemen stoppen, en er werd een tranentrekkende toespraak gehouden. Alle hoogtepunten werden genoemd, de problemen die hij toch maar wist op te lossen en de vele momenten waarop hij toch door ging en “de handdoeken niet in de ring gooide”.  

Ik zag de handdoeken gewoon gaan en was de enige die lachte toen de rest van het gezelschap er met een gepast(er) ernstig gezicht bijzat. Ai, ja. 

 

Interviews en zelfs documentaires op tv en op de radio zijn ook vaak een bron van verhaspelingen: 

“Eigen bult, dikke schuld”, uit nota bene de mond van een financieel specialist. 

“Echt een huis om af te likken!”, tijdens een gesprek over de huizenmarkt. 

“Ze kunnen nog net zo omhoog springen”, maar men wilde beslist geen “water in het wijnglas doen”. 

“Tja, een brutaal mens woont in de hele wereld. Ik laat me nu eenmaal geen vliegers afvangen.” aldus de verklaring van een succesvol ondernemer. Of lag het aan zijn moeder die hem “altijd over het paard had getild”? De meester van zijn lagere school had het in ieder geval nooit “achter hem gedacht”, die was altijd van mening dat rekenen “boven zijn pet was”. Een opmerking die overigens bij zijn ouders nooit “goed in de aarde gevallen was”. Al moet gezegd worden dat met name zijn vader snel “in zijn wiek te schieten” was. 

 

Een paar jaar geleden heb ik twee stukjes geschreven namens prof. dr. W.A.R. Taal en diens latere compagnon Fer Haspel. Er waren bloglezers, zo bleek uit reacties, die zich er kostelijk mee vermaakt hebben maar er waren er ook wat bij die het een uitdaging vonden om de fouten alleen al te ontdekken, laat staan te corrigeren.  

Ik herken dit zo!

 

Tijdens eerdergenoemde toespraak had ik wel meteen door hoe de originele uitdrukking was. Net als toen een klant verontwaardigd beweerde van het kastje naar de wal gestuurd te zijn en een buurtbewoner tijdens een nieuwsuitzending vertelde hoe geschrokken zij van een bepaald voorval was: “Het was als een donderdag bij heldere hemel!”, ook bij haar buren was het “op een rauw dak gevallen”. 

Maar toen iemand vertelde dat haar puberdochter altijd “haar hakken in de sloot” zette, wist ik niet direct wat het kind bezielde. Was zij zo onhandig (en ging het om zeven sloten) of vreselijk koppig (en zaten die hakken in het zand)?  

En toen ik in een artikel las dat het belangrijk was om bijtijds “je zaakjes op het droge te hebben”, had ik Google nodig om weer te weten dat het schaapjes moesten zijn, geen zaakjes. 

 

Zo sta ook ik, die toch redelijk thuis is op het gebied van spreekwoorden, gezegden en uitdrukkingen, regelmatig “op het puntje van mijn tong te peinzen” wat er bedoeld wordt en waar de fout zit. Worden er twee (of misschien zelfs drie) uitdrukkingen gecombineerd? Bijna ter plekke verzonnen? 

Ik heb een collega gehad die daarin met “kop en schotel bovenuit stak”. 

Over een medewerker die zij erg handig vond heeft zij ooit gezegd dat die persoon “het gewoon uit haar arm rolde”. Ik rolde toen ook, maar dan van de lach. 

Voor iemand anders had zij veel minder respect, die had zulke onnozele dingen gezegd dat die persoon daarmee “de plank echt niet raakte”. Ja, deze dame kon “recht van de raap” zijn. 

“Dat zet geen soda aan de dijk”, “met spek en bonen meedoen” en “hij doet het op een dood akkertje” komen ook uit haar koker. 

Wie zij is ga ik echt “niet aan je neus ophangen”.

En ik vertel ook lekker niet welke fouten ik zelf allemaal op dit gebied maak - ik ga hier toch zeker mijn eigen naam niet “zwart maken” 😝