Afscheid

Wat was het gisteren een mooie dag. Een rare, prachtige, moeilijke, vermoeiende, schitterende dag. Ik hoef mijn ogen niet eens dicht te doen om de beelden weer voor mij te zien.

De kist met mama die door ons, haar dochters, schoonzonen, kleinkinderen en peetzoon met zijn vrouw, naar de rouwauto gebracht wordt. De haag van verzorgers en ander personeel van het verzorgingshuis. Onze tante, mama’s vriendin, in haar speciale rolstoel. Wat zou zij hier nog van begrijpen? De klok die geluid wordt en die stralende zon.

De aankomst bij het crematorium, het schikken van alle bloemstukken rond mama’s kist, het plaatsen van de drie waxinelichtjes aan haar voeteneind. Eén voor elk kleinkind. Voor de laatste keer het draaiboek doornemen. En slikken, voor de zoveelste keer diep slikken. Ik leun even tegen Paul. “De wodka zit in mijn andere zak,” fluistert hij en dat breekt de spanning.

Dan het binnenkomen van de velen die afscheid willen nemen, die ons willen steunen. Die grote belangstelling. De prachtige muziek en haar foto, groot op de muur. Haar lieve lach... O, mama, mamsje!

Het aansteken van de lichtjes door Paul en Charro. Het lichtje van Max steken Peter en ik aan. Bianca die het Onze Vader voorbidt, een gedicht voordraagt en daarna meezingt met het gospelkoor. Hun gezang gaat dwars door mij heen, evenals de aanblik van zwager Frans die met zijn basgitaar hen begeleidt. Mijn beurt. O, wat is dat moeilijk. Ik praat, breek en herpak me. De letters op mijn papier dansen voor mijn ogen en worden wazig door mijn tranen.

“Dat ik je mis” van Maaike Ouboter en de prachtige fotopresentatie die Peter zo zorgvuldig gemaakt heeft. Foto’s van mama, als baby, als bruid, als jonge vrouw met haar toekomst voor haar. Met haar zusjes, haar moeder, haar vriendin. Als moeder, schoonmoeder, oma. Gelukkige, trotse oma. Als de kwetsbare vrouw die haar ziekte van haar gemaakt had. Ik hoor gesnik maar ook gelach van herkenning achter mij.

De toespraak van Paul. Zó mooi! Zo ontroerend mooi! Ik moet lachen en huilen tegelijk om de herinneringen die hij ophaalt en de manier waarop hij die met ons deelt. Zulke prachtige herinneringen... Peter en ik pakken elkaars hand, wat zijn we trots op hem. Onbeschrijflijk trots. 

Weer muziek. “The Family tree” van Venice. “Now that we say goodbye to one of our own...” Nog een keer haar foto’s. Haar blije, lieve lach. De lach die ik zo zal missen. En dan Dési als laatste spreker. Zij bedankt iedereen en haalt nog wat herinneringen op. Haar stem breekt en ze probeert haar tranen op die typische Dési-manier weg te krijgen: “Och, dat pilletje is net te vroeg uitgewerkt!”

Het zit er bijna op. Ik voel opluchting maar ook verdriet dat het over is. We kijken naar de mensen die langs mama’s kist schuifelen. We zien strakke gezichten, intens verdrietige gezichten, we zien mensen die we gisteren nog gesproken hebben en mensen die we jaren niet gezien hebben. Zoveel mensen. Wat voelt dat goed.

We blijven met ons kleine clubje over en gaan naar mama toe. Peetbroer Glenn stelt voor om een kring te vormen en we houden elkaars handen vast. We staan om mama heen zoals we voorheen ook om haar heen stonden, in diepe verbondenheid. Omstebeurt zeggen we onze laatste groet en we leggen elk een roos bij haar. 

"Dag lieve mam, dag mamsje. Dag oma. Dag tante. Bedankt voor je liefde, je humor, je vertrouwen en alles. Wat zullen we je missen. Wat zullen we je vreselijk missen."

En daarna sluiten we voorzichtig haar kist.