Achtertuin

Zoveel moeilijke, confronterende momenten en plekken. Sommige zo voorspelbaar, andere toch onverwacht. Al zijn die onverwachte veruit in de minderheid. Dat krijg je als je samen zoveel dingen gedaan hebt, zoveel plekken samen hebt bezocht en van zoveel samen genoten hebt.

Zo'n plek was vandaag in het zonnetje in onze achtertuin. Ik had het plan om de bladerboel daar wat aan te vegen en op te ruimen. Het weer is te goed om binnen te blijven en morgen gaat het weer regenen. Maar eerst zette ik koffie en daarna schoof ik een stoel in de zon.

Peter kon altijd intens genieten van het vroege lentezonnetje. Dan hief hij zijn gezicht op om elke zonnestraal te vangen en kneep hij zijn ogen dicht. Kop koffie in zijn ene hand en met zijn andere streek hij dan over de mijne.

"This is the good life, lieve Sylfje," zei hij dan. "This is the good life. Eerst genieten, daarna gaan we wel vegen."

Dus eerst zette ik koffie en daarna schoof ik met een stoel.

Ik zette koffie. Nadruk op "ik". Peter was altijd degene die dan koffie zette...

Ik schoof een stoel. Eén stoel... 

En toen zat ik daar. In mijn eentje. Koffie te drinken en te huilen. Hem zo, zo erg te missen.

Geen genietende Peter naast mij, geen hand die over de mijne streelt, geen "lieve Sylfje" en ook geen "good life".

Toen ik later klaar met vegen was, zag ik de knoppen in onze camelia. Peter zou ze het eerst gezien hebben, mij erop gewezen hebben: "Kijk, hij bloeit bijna weer. Mooi, hè!"
Nu moet ik in mijn eentje van de zon genieten, de bladeren vegen en de tuin in bloei zien komen.

Ik doe mijn best, Peetje. Ik doe mijn best.

Ameland dus

"Kan ik een kop koffie voor u halen? Gewoon, cappuccino?" 

Ach ja, denk ik, laat ik het maar doen, dat kan nog wel. Ik was van plan om het zo zakelijk en kort mogelijk af te handelen maar even een kop koffie tijdens het afhalen van Peters as, dat moet wel lukken. Dat moet mij wel lukken.

"Ja graag, gewone koffie, zwart." Mijn zusje vraagt om een cappuccino.

Terwijl de medewerkster van het crematorium naar de keuken gaat, kijken wij de kamer rond. Her en der verspreid, in een vitrinekast, op de grond zien wij urnen in allerlei vormen en formaten, op de tafel voor ons staan bronzen rouwbeeldjes.

Aan de urnen gaan wij voorbij. Ik zal Peets as niet in een urn bewaren, ik wil het ergens op het strand van Ameland uitstrooien. Er is niet veel wat ik (nu) zeker weet maar dat wel: ik ga Peet naar Ameland brengen.

Mijn zusje bewondert de beeldjes op tafel. Dan zie ik op een kastje een soort bus staan, er zit een wikkel omheen met de afbeelding van een strand en de branding. Ik wijs: "Dat vind ik mooi." 

Wij krijgen koffie. De medewerkster vertelt wat, mijn zusje stelt een paar vragen. Het is een soort verkennend, een het ijs breken-gesprekje waar ik niet veel aan bijdraag. Zo zakelijk en kort mogelijk, is nog steeds mijn voornemen. Ik ben even klaar met emoties en mijn tranen die elk moment weer kunnen stromen. 

Praten jullie maar even door over die beeldjes, denk ik, dan probeer ik rustig te blijven en drink ik mijn koffie. 

"O, en we vonden dat zo mooi," hoor ik mijn zusje zeggen. "Die bus, met dat strand."

Medewerkster en ik kijken tegelijk in de richting van het kastje met de bus erop.
"Dat is van meneer," zegt zij zacht en ik begin te huilen.

"Maar hoe? Hoezo een strand? Waarom?" Ik begrijp het niet, had bovendien een ronde strooibus verwacht, in een kleur, blauw of rood, zoiets maar niet met een afbeelding erop. De foto op Peets rouwkaart was wel genomen op Ameland, maar in de duinen, er is daarop geen zee en strand te zien.

"Hoe wisten jullie?"
Ze wisten het niet, legt de medewerkster uit. Er zijn wikkels met verschillende afbeeldingen: bos, verschillende uitzichten, zelfs een met koeien... Dit was toeval. Toeval?

Dan is het gedaan met zakelijk en kort. Ik begin te vertellen.

Over dat we sinds het overlijden van onze jongste, bijna eenentwintig jaar geleden, elk jaar naar Ameland gingen.

Dat Max daar nooit geweest is maar dat wij hem daar het dichtst bij ons voelden.

Dat Ameland ons tweede thuis is geworden, wij nooit de behoefte hadden om in plaats daarvan naar een ander Waddeneiland te gaan.

Dat we daar altijd genoten.

Dat we daar altijd rust vonden.

"Ameland is ons tweede thuis," herhaal ik. "En op Ameland wil ik zijn as uitstrooien."

Die wikkel kan gewoon geen toeval zijn.
Peter wil naar Ameland.

Mijn verhaal over hem, over ons

Op 24 december, op de vooravond van kerst, heb ik samen met Paul, met onze dierbare naasten, familie, vrienden, buren, oud-collega's en andere aanwezigen afscheid genomen van Peter. Met mooie woorden, liefdevolle herinneringen, muziek die bij hem paste, fotopresentaties en een fleurige bloemenomhelzing om zijn kist.

Dit was mijn verhaal over hem, over ons. Over de prachtige mens die Peter was. Over onze liefde voor elkaar.
Ik heb gehuild bij het schrijven. Ik heb gehuild bij het spreken. Ik heb gehuild van verdriet en tegelijk ook van opluchting dat ik het heb kunnen doen. Dat ik, dwars door mijn pijn en tranen, heb kunnen vertellen hoeveel hij voor mij betekende en altijd zal blijven betekenen. Hij was het meer dan waard.

Afscheid.
Afscheid van Peter.
Afscheid van mijn Peetje, mijn allerliefste maatje.

Hoe onrealistisch ook, ik had nooit gedacht ooit afscheid van hem te moeten nemen. Wat wij samen hadden was zo mooi, zo hecht, zo compleet...

Wij vulden elkaar aan zoals wij foto’s namen. Peet fotografeerde het landschap - ik zoomde in op de details. Dat leverde de mooiste plaatjes op.
Zoiets kan toch niet zomaar stoppen?
Wij zouden altijd bij elkaar blijven. Langer dan een leven lang. Want hoe zouden we ooit zonder elkaar kunnen? Hij zonder mij - ik zonder hem?

Nu moet het. Nu moet ik zonder hem.
En ik weet niet hoe dat moet. 

Peter is (geen wás, het blijft voor altijd ís) mijn alles.
Mijn fundament, mijn rots, mijn thuis.
Altijd kon ik bij hem terecht. Nooit was het hem te veel, te gek, te overdreven. Hij wist al wat er in mij omging, nog voor ik het zelf door had.
Door hem ben ik geworden wie ik ben.
En het mooie is dat hij van mij hetzelfde zou zeggen. Dat te weten is van onschatbare waarde.

We begonnen ruim vijftig jaar geleden als klasgenoten.
We werden verliefd op elkaar en we werden onafscheidelijk.

Vijftig jaar. Een halve eeuw. We zijn samen opgegroeid, samen volwassen geworden. Van klasgenoten tot verliefd stelletje tot maatjes en geliefden. En tot ouders van twee prachtige zonen.
We hebben zoveel samen gedeeld. Samen meegemaakt, samen doorstaan ook.
Er is in die vijftig jaar geen dag, geen moment geweest waarin ik niet van hem hield. Ik ben alleen maar meer van hem gaan houden.

Toen ik op mijn zeventiende verliefd op hem werd, was dat omdat ik hem een ontzettend leuke jongen vond, een bijzonder type, geen meeloper. Authentiek, betrokken, integer, iemand die zijn eigen pad volgt, ook al is dat niet de meest gemakkelijke weg - dat beschrijft hem nauwkeuriger.

Peter was in heel veel zaken geïnteresseerd.
In politiek, maatschappelijke gebeurtenissen, klimaat, cultuur, duurzaamheid…
Hij was daarbij zeer kritisch maar nooit star. Hij stond altijd open voor andere meningen en of hij het ermee eens was of niet - hij bleef altijd respectvol en vriendelijk.

Peter kon zich enorm bewogen storten op zaken die zijn intellect en creativiteit prikkelden en waarbij hij zich betrokken voelde.
Of het nou om de aankoop van een huishoudelijk apparaat ging, om zaken op zijn werk, later in de raad, of het klussen in ons huis.
Alles pakte hij heel nauwkeurig aan. Nauwkeurig en ook pragmatisch. “Als het niet linksom kan, dan moet het maar rechtsom.” was een van zijn vaste uitspraken. Maar soms ook, als het echt niet anders kon: “Het is, wat het is.”

Dat laatste zei hij ook tegen mij toen ik voor de zoveelste keer zo verdrietig, zo wanhopig was na het horen van die vreselijke diagnose. Hij wilde alles doen wat nog mogelijk was maar hij stelde kwaliteit van leven beslist voorop. Dat leven waarin hij met heel zijn hart en wezen zoveel van zijn jongens en mij hield. Waarin hij er altijd voor ons was. Waarvan hij zo kon genieten.

Ik zal hem zo, zo missen.
Ik zal zijn “goeiemorgen mooiste meisje” in de ochtend missen, zijn dagelijkse “heb ik vandaag al gezegd dat ik van je houd?”.
Ik zal het samen delen van ons verdriet om het verlies van onze Max zo missen, het elkaar troosten.
Ik zal het zo missen om op de onderste traptree te staan waarna hij naar mij toekwam zodat we even op gelijke hoogte lekker konden knuffelen. Om thuis te komen en dat hij dan de voordeur al open had gedaan omdat hij voelde dat ik in de buurt was.
Ik zal het zo missen hoe hij kon genieten van een lekker glaasje op ons bankje in de zon, zich kon verheugen op onze jaarlijkse Amelandweek, dagen van tevoren uitkeek naar de dag waarop we Paul weer van Schiphol konden halen.
Ik zal het samen klussen missen, het samen zwemmen, samen wandelen. Samen plannen maken en deze net zo gemakkelijk weer omgooien. Het samen lachen en het samen stil zijn.
Ik zal zijn inspiratie missen, zijn geruststellingen en vertrouwen in mij, zijn zelfgebakken brood, zijn humor, zelfs zijn eigenwijsheid.
Ik zal onze gesprekken missen, over wat we die week zullen eten, de wereldpolitiek, wat we los van elkaar meegemaakt hadden.
Ik zal het zo missen om hem op de bank te zien zitten, intens genietend van zijn geliefde muziek.
Ik zal óns, ons samen zo missen.

Peter zal altijd voortleven in mij, in Paul, in iedereen die hem liefhad en in iedereen die hij geraakt heeft.
Ik ben diep dankbaar voor zijn grenzeloze liefde, voor de vader die hij voor Paul en Max was, voor elke dag die hij mij gaf.
Hij zal voortleven in zoveel liefdevolle herinneringen.

Maar ik zal hem zo, zo missen.

Schrijven

Half oktober. Wij, Peter en ik, zaten naast elkaar op de bank. Onze naasten tegenover ons. We, of eigenlijk Peter, ik kon amper uit mijn woorden komen, Peter dus had net verteld over de diagnose die we een paar uur tevoren hadden gekregen. Die we zo totaal onverwacht hadden gekregen.

Darmkanker.

Uitzaaiingen.

Ongeneeslijk.

Niet te opereren.

Niet te opereren en niet te bevatten.

Peter was redelijk rustig, kon het goed uitleggen. Ik zat er totaal doorheen. 

Schrijf erover. Schrijf het van je af. Dat advies kreeg ik toen. Van iemand die mijn schrijfsels kent en die weet hoeveel steun dat mij kan bieden.

Alleen nu niet. Ik kon er niet over schrijven. Het was te veel, te erg. De tijd die schrijven zou kosten zou bovendien afgaan van de tijd die we samen nog hadden en daar wilde ik geen minuut, geen seconde van missen.

Schrijf erover. Schrijf het van je af.

Nog geen twee maanden later kreeg ik dat advies weer. In veel kortere tijd dan de oncoloog, de huisarts, dan wij hadden gehoopt, verwacht zelfs, was het afgelopen. Peter was overleden. Mijn liefste was dood en ik was totaal verslagen, wanhopig en in- en in-verdrietig.

Maar ik kon er niet over schrijven. Wat moest ik, wat kon ik schrijven? Hoe kon ik schrijven? Het was te veel, te erg.

Zevenenhalve week ben ik nu alleen. Alleen als in: zonder Peter. Ik heb gelukkig heel veel lieve mensen om mij heen die mij steunen waar zij maar kunnen. Maar ik ben wel zonder Peter. Zo vreselijk zonder hem. Op nog heel veel momenten niet te bevatten zonder hem.

Maar hoewel het nog steeds te veel en te erg is, hoewel ik mij nog steeds verslagen, wanhopig en in- en in-verdrietig voel, wil ik nu toch proberen te schrijven. 

Ik ga, ik wil ,schrijven over hoe ik overeind probeer te komen. Hoe dat het ene moment wel en het andere moment totaal niet lukt.

Schrijven. Eróver schrijven, niet van mij áf schrijven. Dat laatste zal niet lukken, ik zal nooit van dit verdriet, dit grote gemis afkomen.

Maar wel schrijven dus. In de hoop dat het inderdaad wat steun biedt. Dat ik op deze manier wat grip krijg op deze nieuwe werkelijkheid die als een totaal vreemde wereld voelt.