Een Keukenmeidenroman

Vroeger waren er moeders van schoolvriendinnetjes die vragen stelden als “doen jullie dat thuis ook zo?” met de nadruk op “jullie” en niet op “zo”. En die zomaar aannamen, en ik snap tot op vandaag niet waarom, dat “wij” meer van katten hielden dan van honden, en meer van thee dan van koffie.  Die “jullie” en “wij” waren “de” Indische mensen waarvan ik er dus eentje ben. Het waren niet echt nare ervaringen maar ze gaven me wel het gevoel er niet helemaal bij te horen en dat vond ik, als kind en later als puber, niet fijn, helemaal nièt fijn.  Om de een of andere manier was aangeduid worden als “dat zwartje” of “die blauwe”, hoe pijnlijk soms, toch minder erg.

Alleen al in mijn directe kringetje weet ik van ergere voorvallen en hoewel ik die van mij niet wil bagatelliseren, waren ze niet echt traumatisch gelukkig. Het heeft wel tot gevolg gehad dat ik nog steeds moeite heb met films en boeken die over rassendiscriminatie gaan. Ze grijpen mij bijna letterlijk naar de keel. Waarom ik toch “Een Keukenmeidenroman” van Kathryn Stockett mee naar huis nam, weet ik daarom niet goed. Het zou zomaar vanwege de opvallende titel geweest kunnen zijn; had ik de originele versie “The Help” in handen gehad, dan was dit misschien niet gebeurd. (Soms doe ik dingen om een reden, die amper het woord “reden” waard zijn.)

Het boek:

Het is 1962 en de 23-jarige Eugenia, door iedereen Skeeter genoemd, besluit een carrière als schrijfster na te jagen. Naar een onderwerp hoeft ze niet ver te zoeken, als op een dag haar vriendin Hilly vertelt over haar missie in alle huizen van blanke gezinnen een apart toilet te installeren voor de zwarte hulp. Hoe meer Hilly gebrand is op deze vorm van segregatie, hoe meer Skeeter twijfelt aan de ‘gewone’ manier van doen. Ze begint de verhalen te verzamelen van zwarte vrouwen die als hulp in de huishouding werken. De eerste die haar verhaal aan Skeeter durft te vertellen is Aibileen. Ze heeft als hulp al zeventien blanke kinderen opgevoed, maar als haar eigen zoon Treelore verongelukt op zijn werk, kijken de blanke bazen de andere kant uit. Aibileen haalt ook haar vriendin Minny over om Skeeter in vertrouwen te nemen. Minny is al vaker ontslagen dan ze kan tellen, omdat ze haar werkgevers altijd van repliek dient. Het boek dat de drie vrouwen schrijven wordt een ontroerend relaas, met schokkende maar ook warme verhalen, met scherpte, humor en hoop. Hoop voor de zwarte gemeenschap, maar ook hoop voor Skeeter, Aibileen en Minny dat hun dromen niet zo onbereikbaar zijn als ze vreesden. (Boekmeter)

Ik ben heel blij dat ik dit boek toch meegenomen en gelezen heb. Ik ben heel blij dat de vertaler er zo’n, in mijn ogen, pakkende(r) titel aan gegeven heeft. Ondanks mijn moeite met het trieste onderwerp kon ik “Een Keukenmeidenroman” amper wegleggen, de verhalen van de drie vrouwen werden zo boeiend door “henzelf”, door Abileen, Minny en Skeeter verteld. Ik hóórde gewoon de stemmen van vooral de eerste twee. De wat gelaten stem van Abileen, de brutale van Minny, en beide met dat Zuidelijke accent. Kathryn Stockett’s boek gaat niet alleen over rassenscheiding, vooroordelen en hoop, het gaat ook over er niet bij horen maar je er weinig van aantrekken en over het lef hebben om dingen te willen veranderen. Toen ik het boek uit had, heb ik het met een diepe, diepe zucht weggelegd en ik had op dat moment geen idee dat er een film van zou komen. Hoe dol ik ook op films ben, verfilmde boeken zie ik altijd met enig argwaan tegemoet. Kunnen de beelden mijn fantasie overtreffen, op z’n minst evenaren? De verfilming van dit boek kon dat. Ruimschoots. Natuurlijk zijn er dingen weggelaten, dat kan niet anders, maar de ziel van het boek, de sfeer, is overeind gebleven. Net als, en dit klinkt nu misschien lichtelijk onvoorstelbaar, het feel good-effect aan het eind.

Boek en film: lezen en kijken dus! Bij voorkeur in die volgorde. Of alleen het boek, of alleen de film. Maar één van beide op z'n minst. Echt, je zult me dankbaar zijn voor deze tip.

(O, en laat daarna even weten of dat ik gelijk heb...)