Etta & Otto & Russell & James

 Zij schreef:

Otto,

Ik ben weg. Ik heb nog nooit het water gezien, dus daar ben ik heen. Maak je geen zorgen, ik heb de wagen voor jou laten staan. Ik loop wel. Ik zal proberen te onthouden terug te komen.

(altijd)

je,

Etta.

En onderaan zijn brief aan haar terug, de eerste van vele en waarvan hij verwacht dat ze retour afzender zullen komen omdat hij geen adres van haar kan bedenken, schrijft Otto in een PS:

Ik weet dat je bent weggegaan om het water te zien, en je moet het ook zien, Etta, echt waar maar voor het geval er andere redenen zijn waarom je weg bent gegaan, voor het geval er iets is wat je hebt ontdekt of onontdekt dat je niet persoonlijk tegen me wilde zeggen, in dat geval kun je het hier tegen me zeggen. Zeg het tegen me, en ik zal er buiten pen (of potlood) en papier nooit iets over zeggen.

Haar brief en zijn reactie zijn voor mij heel typerend voor het boek “Etta & Otto & Russell & James” van Emma Hooper. Ik las, nee, ik voelde er compromisloze liefde in en ook de rust van het accepteren van dingen die zijn zoals ze nu eenmaal zijn. De uitspraak van Etta dat zij niet verdrietig wordt maar: “Ik word kwaad. Ik wil dingen doen en nog meer dingen doen en er nooit mee ophouden. Als we iets doen, leven we en als we leven, dan winnen we, toch?” staat wat mij betreft niet haaks op dat accepteren. Ik zie en herken dit als de keus die je hebt om te bepalen hoe je omgaat met mensen en omstandigheden die je niet kan veranderen. Mensen, omstandigheden en (dus) ook beperkingen. Beperkingen als oud worden en vergeetachtig.

Etta is namelijk al tweeëntachtig en dement, en toch wil ze niet ophouden met het doen van dingen en nóg meer dingen. Ze heeft herinneringen waar ze niet aan wil denken en herinneringen die ze bij zich wil houden. Tijdens haar tocht heeft ze daarom een papier tussen haar spullen waarop staat wie zij is en wie haar dierbaren zijn.

  

Jij:

Etta Gloria Kinninck, Deerdale Farm. 83 in augustus

Familie:

Marta Gloria Kinninck. Moeder. Huisvrouw. (Overleden)

Alma Gabrielle Kinninck. Zus. Non. (Overleden)

James Peter Kinninck. Neef. Kind. (Doodgeboren)

Otto Vogel. Echtgenoot. Militair/Landbouwer. (In leven)

Russell Palmer. Vriend. Landbouwer/Ontdekkingsreiziger. (In leven)

Dit briefje heeft zij zèlf geschreven, zèlf bij zich gestopt, en het raakte me diep. Net zoals het vervagen in haar hoofd van de grenzen van het toèn en het nú mij raakte. Net zoals de momenten waarop zij zich Otto voelde en zijn herinneringen meemaakte. Zijn traumatische herinneringen. Hun verbondenheid dwars door haar dementie heen raakte me diep. Het raakte mijn machteloze woede ten aanzien van Alzheimer en mijn medelijden, mijn mede-lijden. Toch bleef ik na het lezen niet verdrietig op de bank achter. De zuchten die uit mijn mond kwamen zeiden meer “Wat móói.... Wat een mooie liefde, wat een mooi boek....” Geloof me, je moet als schrijver heel wat in je mars hebben om mij zo achter te kunnen laten na het lezen over dementie. Emma Hooper bleek zo'n schrijver.

Emma Hooper schrijft prachtige zinnen. Zij gebruikt geen woord, geen lettergreep teveel; ze gebruikt soms zelfs maar een klein gedeelte van een bladzijde, dan staat er maar één alinea of drie zinnen. Ik kan me voorstellen dat dit raar overkomt maar het klopt helemaal met het verhaal en de manier waarop het verteld wordt. Ik had die momenten gewoon nodig om alles even te laten bezinken. 

“Etta & Otto & Russell & James” gaat over liefde, vriendschap, oorlog en dementie. Het gaat over verder gaan, keuzes maken, herinneren en vergeten. Over dingen die je zou willen vergeten en dan opeens het beangstigende besef als je merkt dat ze uit je geheugen aan het wegglippen zijn...

Lieve Etta,

We hebben goede dagen en slechte dagen. Je hebt ooit tegen me gezegd erom te denken dat ik bleef ademhalen. Zolang je dat kunt, doe je iets Goeds, zei je. Het oude afdanken en het nieuwe binnenhalen. En dus, optrekken. Vooruitgang maken. Dat is soms het enige wat je hoeft te doen om vooruit te komen, zei je, alleen maar ademhalen. Maak je dus geen zorgen, Etta. In elk geval haal ik nog adem.

Je moet er bijna zijn, of heel dichtbij. Ik hoop het. Ik hoop dat je alles ziet.

Ik schrijf alleen om te zeggen: Ik ben hier, maak je geen zorgen. Ik ben hier, ik haal adem, ik wacht.

Otto.

"Etta & Otto & Russell & James" van Emma Hooper is het mooiste boek dat ik dit jaar gelezen heb. Echt het allermooiste.